Sağlık Bilgileri

A- Halk Hekimleri

Modern tıbbın baş döndürücü bir hızla ilerlediği günümüzden çok önceleri halkımız arasından çıkmış, halkımız tarafından “sıhhıya, doktur beğ, hekim beğ, ebe hanım” gibi unvanlarla taltif edilmiş halk hekimlerimiz mazimizde hep olmuştur. Bozkır halk hekimlerimizden tespiti yapılabilenler aşağıda sunulmuştur:

1. Merhum Hayırcı Mehmet Dayı (Mehmet GÜLEÇ)Kırıkçı ve çıkıkçı.
2. Merhum Berber Bakı Dayı (Baki AVCI)Saçkıran ve çıban tedavisi yaparak merhem hazırlar, diş çekerdi. Bozkır’da akupunktur tedavisini ilk uygulayan insan idi. Berber Bakı Dayı, sakal ve saç bölgelerinde çıkan saçkıran hastalığında, bölgeyi ustura ile iyice kazıyıp sarımsak usareli bir merhem sürerek hastalığı tedavi ettiği tecrübe edilmiştir. (Bu hekimliği günümüzde (2005) Yeğeni Berber Doğan AVCI yapmaktadır)
3. Merhum Aşıcı Ahmet Dede. (Hacı Ahmet ŞİRİN)Bozkır’da Modern Tıbbın ilk uygulayıcısı olup, kendisi ilk Belediye resmi sıhhıye memuru idi.
4. Merhum Aşıcının Ali (Ali ŞİRİN) Hazımsızlık ve tansiyon.
5. Dereli Hüseyin Dayı (Hüseyin KOCA) Kırık ve çıkıkçı.
6. Merhum Asarlıklı Veli Dayı (Veli METİN)Kırık ve çıkıkçı.
7. Merhum Tat Ruşen. (Ruşen ARAS) İğneci, kadavracı. (otopsici)
8. Merhum Topçu Dayı (Mehmet YARDIM) Halk Baytarı.
9. Karacaardıçlı Merhum Hekim Ali Efendi Bozkır ve Seydişehir’de iyi hekimliği ve yaptığı ilaçları ile tanınırdı.
10. Merhum Gebeklerin Havva Teyze. (Havva IŞIK) Kırıkçı ve çıkıkçı idi.
11. Berber Ali Dayı. Zemberek vurma işini yapardı. (Zemberek Vurma; kırkını doldurmamış çocuğa bir makine ile sırtına masaj yapılması işlemine verilen isimdir. Zemberek vurulan çocuk, ergenlik çağına geldiğinde yüzündeki sivilceler, hemen çıkıp söner, yüzde veya vücudun hiçbir yerinde iz bırakmazdı.)
12. Halk Ebeleri:

• a-Ebe Otuz Birlerin Şerife Aba*, (ÇAKIR)
• b-Ebe Fatma Aba (Merhume Fatma SAYGI)

(*Aba: Abla anlamına gelen bir hitap olup, Bozkır mahalli ağzındaki söyleniş şekli ile yazılmıştır.)

Yukarıda tespiti yapılarak isimleri yazılmış olanlar ile tespiti yapılamadığından dolayı isimleri yazılamayan halk hekimlerimiz; atalarımızın, ecdadımızın sağlıklı olmaları yönünde bilgi ve becerilerini ortaya koymuş, isimleri hatıralardaki “Bozkır Sağlık Tarihi”ne altın harflerle yazılmıştır.
Bu sayılanların dışında, “Dünya Hekimi” olarak ülkemiz ve Bozkır’ın medar-ı iftiharı olan, büyük bir hekimden bahsetmek ihtiyacı hasıl olmuştur. Bu büyük Hekim, Bozkır İlçe Merkezi’nden Prof. Dr. Mustafa ÖZ’ün oğlu Prof. Dr. Mehmet ÖZ’dür.
“Amerika Birleşik Devletleri’nin New York kentindeki Columbia-Presbytarian Hastanesinde çalışan, dünyanın sayılı kalp cerrahlarından, mekanik kollar ve optik göz aracılığı ile gerçekleştirilen kalp ameliyatlarının öncüsü ve kısa adı CAD olan “Kalp Destek Cihazını” icat eden ekipte yer alan (2005), Bozkırımızın evlâdı Prof. Dr. Mehmet ÖZ’de kendi meslektaşları Bozkırlı Halk Hekimleri olan ecdadına lâyık bir şekilde Bozkır’ı, Konya’yı ve Türkiye’yi bütün dünyada temsil etmektedir. Bozkırlılar, O’nun yapmış olduğu tanıtım elçiliği görevinden dolayı Mehmet ÖZ’ü ile iftihar etmektedir. O’nun için söylenmiş olan dörtlük aşağıda sunulmuştur:

“Havam ve suyum serttir Toroslarda,
Gönlüm oldun, ziyam oldun Mehmed’im,
Bozkır’ı takdim edensin dünyaya!
Sözüm oldun, ÖZ’üm oldun Mehmed’im.”

B- Halk İlaçları

Bozkır İlçesinde yetişen otlardan bazılarının bir kısım hastalıklara iyi gelmesi sebebiyle halkımız tarafından kullanıldıkları ülkemizin her yöresinde olduğu gibi bir gerçektir.
Bu otlardan tespiti yapılabilenler ve iyi geldikleri hastalıklar aşağıda sunulmuştur:
Acı Yavşan Otu:
Mide ve bağırsaklardaki ağrıların ve gazların giderilmesinde demlenip içilmek suretiyle kullanılmaktadır.
Cırtlık:
Göğsü yumuşatır. Bronşiti olan hastalar kullanır. Kalbin çalışmasına iyi geldiği söylenir. Ayrıca kavrulup kahve gibi içim şekli bulunmaktadır.
Cırtlık Yaprağı:
Şeker hastalığında, cırtlık bitkisinin yaprağı kaynatılıp çay gibi içildiğinde kandaki şeker oranı düşmektedir.
Çam Sakızı:
Cerahatli çıbanlar için çıbanın olduğu bölgeye çam sakızı sarılır. Cerahatini çekip alır.
Dışbudak Ağacı Kökleri:
Dişbudak ağacının köklerinin kaynatılarak aç karına içilmesi ile böbrek taşları ve kumları düşmektedir.
Isırgan Otu:
Halkımız arasında kötü hastalık denilen kanser rahatsızlığından korunmak için kullanılan bu ot, mevsiminde ilk çıktığında yeni filizlenmiş olan ilk sürgünlerinden toplanıp, haşlanarak süzülür ve suyu içilir, geriye kalan otun posası ile iyileşmeyen yaralara merhem yapılarak sürülür.
Karamık Otu:
C vitamini oldukça çok olan karamık otunun tonik güçlendirici, ateş düşürücü özelliği olup nezle ve grip gibi soğuk algınlıklarının tedavisinde kullanılır.
Kekik Otu:
Yaylalarımızda yetişen bu ot şeker hastalığı olanlarda kandaki şeker miktarını düşürmede bir hayli etkili olduğu, bu otun aynı zamanda yüksek tansiyon rahatsızlığı olanlarda rahatlatıcı etkisi bulunduğu da tecrübe ile ispatlanmıştır.
Papatya, Isırgan Otu ve Ayva Yaprağı Karışımı:
Tecrübe ile sabit bazı şeker hastası olanların kullandıkları bir karışım çayı olan; papatya, ayva yaprağı ve ısırgan otunun kaynatılarak aç karına günde bir çay bardağı içilmesiyle kandaki şeker oranı düşmektedir.

C- Bazı Hastalıklar ve Tedavi Usulleri

Kırık-Çıkık:

1. Et ezilmesinde; tatlı hamur sarılarak şişi indirilir.
2. Kırığa çıkığa, şişi indirmek için tuz ile kuru üzüm sarılır.
3. Kırık çıkıkta, yaralı bölgeyi yumuşatmak için balık yağı sürülür.
4. Kırığa, keçi kılı ile yumurta pişirilir sarılır.
5. Kırığa çıkığa, bereyi azaltsın, sancıyı dindirsin diye bal mumu sarılır.
6. Hayvanların kırığına, çıkığına çam sakızı ile ardıç kabuğu sarılır.

Arı Sokması:

1. Sokulan yer suya tutulur.
2. Demir (bıçak gibi metaller) basılır.
3. Buz konur.
4. Fenni gübre konur.
5. Bal yedirilip sarımsak sürülür.
6. Borazan (borazan arının büyüğüne halk arasında verilen isim) sokmasına, boz armut yaprağıyla taze çökelek dövülüp sarılır.

Zehirlenme:
Hastaya;

1. Bol süt içirilir.
2. Tuzlu su içirilir.
3. Ayran içirilir.

İshâl:
Hastaya;

1. Haşlanmış tuzlu patates yedirilir.
2. Kahve ile limon tuzu yutturulur.
3. Yağsız pirinç lapası yedirilir.
4. Aspirinle kolalı içecekler karıştırılıp içirilir.
5. Boz armut yedirilir.
6. Tuzlu su içirilir.

Temreği:

1. Sarımsak ile testi kırığı dövülüp sürülür.
2. Yumurtanın ağı yedi defa yıkanır, bise ile karıştırılıp sürülür.

Siğil:

1. Siğil kanatılıp, bir taş parçasına sürülür, üç yol ağzına konur.
2. Siğil kızgın telle yakılarak korkutulur.

Yanıklar:

1. Yanan yer soğuk suya tutulur.
2. Kullanılmamış kalıp sabun sürülür.
3. Diş macunu sürülür.
4. Zeytin yağı ile un veya çocuk pudrası krem yapılıp sürülür.
5. Yumurta yağı sürülür. (Yağda yumurta yakılınca yağı çıkar.)

Romatizma:

1. Lahana pişirilir, ağrının olduğu yere sarılır.
2. Isırgan otu pişirilir, ağrının olduğu yere sarılır.
3. Ağrıyan yere sülük yapıştırılır kanını emince ağrıyı alır.

Nefes Darlığı:

1. İt burnu içirilir.
2. Akasya çiçeği kaynatılıp içirilir
3. Bıldırcın yumurtası içirilir.
4. Tereyağı ile bal karıştırılıp içirilir.
5. Geven (geven otu) suyu içirilir.
6. Soğanın suyu içirilir. (1 kg. olmak üzere)
7. Sarımsak ile süt pişirilip yenir.
8. Soğan ile bal karıştırılıp yenir.

Soğuk Algınlığı:

1. Nane limon, ekşi elma kaynatılıp içilir.
2. Hasta için, soğan içine biber konur ve korda pişirilir yedirilir.

Tansiyon:

1. Yüksek tansiyona sarımsak, limon yedirilir.
2. Alıç çiçeği kaynatılıp içirilir.
3. Düşük tansiyona tuzlu ayran iyi gelir.

Diğer Hastalıklar ve Tedavileri:

1. Şekeri yükselen hastaya kiraz çöpü kaynatılıp içirilir.
2. Eldeki nasır için; domates oyulup eldeki nasır içine sokulur. Daha sonra nasır köküyle çıkar.
3. İltihaba damar otu ve pancar pürçüğü sarılır.
4. Diken batması için; pişmiş soğan ile sabun diken batan yere sarılır, daha sonra diken kendiliğinden çıkar.
5. Uyuza katran ve yanık motor yağı sürülür.
6. Hayvanları kan tutunca kulağı delinerek kanı akıtılır.
7. Atları sancı tutunca kulağına acı biber üflenir, ayva yaprağı ile mısır püskülü kaynatılır içirilir, at koşturulur.
8. Bebekler sancılanınca karnına bise konur, yağ içirilir acı yavşan otu kaynatılıp içirilir. Yakı vurulur, yakılır. (yumurta ile soğan pişirilir karnına sarılır.)
9. Kulağı sancıyan çocuğun kulağına emzikli kadın süt damlatır. Tavşan yağı konur.
10. Göze bir şey kaçınca çay buğuna tutulur.
11. Sızlayan dişe kolonyalı pamuk, tütün konur kekik yağı ve diri tuz konur.
12. Kanayan yaraya tuz basılır. Deri kemer sıyrılıp yaraya basılır.
13. Boğaz ağrısına ispirtolu pamuk sarılır.
14. Baş ağrısı için başa, patates sarılır.
15. El kabarınca kına yakılır.
16. Ayaktaki nasıra bise sürülür.
17. Karın ağrısına kaynatılmış acı yavşan içirilir.
18. Göz kanlanınca şekersiz soğuk demli çay damlatılır.
19. Göz ağrıyınca çayla göz silinir, anne sütü damlatılır.
20. Boğaz iltihabına ayva pişirilip sarılır. Ayrıca dağ eriği pişirilip sarılır.
21. Doğum yapacak olan kadın, ağrıları sıkışsın diye battaniye içinde sallanır.
22. Kanı durdurmak için tütün dökülür.
23. Burkulmalarda; un, su, şeker karışımı pişirilir ve burkulan yerin üzerine sürülür.
24. Yüzdeki yaralara kabak kökü yakılıp sürülür.
25. Apseye pişik soğan ya da bal sürülür.
26. Öksürüğe piyan (meyan) kökü kaynatılıp içilir.
27. Elma karın şişliğini alır.
28. Karbonat karın şişliğini alır.
29. 29- Gül suyu soğuk algınlığına iyi gelir.