Bozkır'da Toplum Hayatı

Dokuz bin yıllık tarihi bir geçmişe sahip Bozkır, 1700’lü yılların ikinci yarısında Bozkır ve civarında çıkarılan madenler sebebiyle maden eminliği olarak Osmanlı Devleti nazarında oldukça önemli bir kasaba idi.

Bu önemle birlikte aşağıda yazılı sebepler de Bozkır’ın ülkemizde, Konya İli’nde, çevre il ve ilçeler bazında önemini arttırmıştır. Bu sebepler şöyle sıralanabilir:

1. Bozkır’ın İç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleri arasında önemli bir geçiş noktası durumuyla, çevre il ve ilçeler ile yaylalara olan coğrafi yakınlığı,
2. Bozkır’ın, antik çağda İsauria adlı medeniyete başkentlik yapması, bu medeniyetten öncesi ve sonrasında antik yolların, su yapılarının ve antik yerleşmelerin tespitinin yapılması,
3. İlçenin içinden geçmekte olan Çarşamba Çayı ile ilçe sınırları içindeki Gökdere Çayı’nın kenarlarında ve yakın bölgelerinde sulama imkanlarından faydalanılarak çeşitli zirai, orman ve su ürünlerinin yetişmesi, Selçuk Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Hasan BAHAR tarafından yapılan tanımlama ile bu iki akarsu arasındaki konumu sebebiyle “Bozkır’ın; İç Anadolu Bölgesi’nde bir Mezopotamya” olarak sayılması gerektiği,
4. ünyanın ilk medeniyeti olan Çatalhöyük medeniyetini ortaya çıkaran tek ve yegâne unsurun Bozkır İlçesi’nin içinden geçmekte olan Çarşamba Çayı’nın olması,
5. Bozkır’ın; Akdeniz ve Göller Bölgesi’ne olan coğrafi yakınlığı, Coğrafyacı Hüseyin SARAÇOĞLU’nun “Yedi Kaza Yaylaları”(Bozkır, Akseki, Manavgat, Gazipaşa, Hadim, Alanya ve Gündoğmuş kazaları anlatılmak istenmiştir.) olarak tabir ettiği bölgenin içinde Bozkır’ın bulunması,
6. Suğla Gölünün Bozkır’a yakınlığı ve Beyşehir Gölünün fazla sularının sulama amacıyla Konya Ovasına akıtılması için yapılan su kanalının Bozkır sınırları içinden geçmesi sebebiyle tarım, sulama ve su ürünlerinden faydalanma imkanlarının oluşu,
7. Bozkır, haftanın her Cuma günü kurulan meşhur “Cuma Pazarı” ile yüzyıllardır devam ede gelen ekonomik bir aktiviteye sahip olması.

Bozkır, bilhassa Cumhuriyetimizin ilânından sonra büyük bir gelişme göstermiştir.

Bozkır her ne kadar coğrafyasından kaynaklanan ve bunun sonucu olarak ekonomik alanlarda istihdamın yetersiz olması sebebiyle; yurt içinde başka il ve ilçeler ile yurt dışında yabancı ülkelere göç veren bir ilçe konumunda olmasına rağmen, ilçe nüfusu köy ve kasabalarımızdan göç edenlerle günden güne artmaktadır.

Bozkır halkının % 98’e yakını okuma ve yazma bilmektedir. Bu rakam, ülkemiz standartlarının üzerindedir. Bu oranın yüksek olmasındaki ana sebepleri; İlçemiz halkının eğitim ve öğretime verdiği önem ve değer, gençlerimizin kendilerini okuyarak ilçesine ve ülkesine faydalı olma isteği, ekonomik alanlardaki ilçenin istihdam imkânlarının olmayışı, tarım için yeterli coğrafyanın bulunmayışı ve kalkınmışlığın tek yolunun eğitimden geçtiği düşüncesi olarak sayabiliriz. Yaygın eğitim kurumu, okul öncesi kurumları, ilköğretim okulları, genel, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları, özel motorlu taşıt sürücüleri kursu, özel dershane, özel ortaöğretim ve yüksek öğretim öğrenci yurt ve pansiyonları ile Millî Eğitim Bakanlığı’nın Bozkır’da eğitim bazındaki liderliği bir gerçektir. Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı yukarıda genel olarak sayılan kurumlar ile birlikte Sağlık Bakanlığı’na bağlı Sağlık Meslek Lisesi ve Selçuk Üniversitesi’ne bağlı Meslek Yüksekokulu’nun yıllardan beri eğitim ve öğretim alanında Bozkırlılara hizmet vermesi İlçemiz için bir bahtiyarlık olarak addedilmektedir. Bozkır İlçesi’nin toplum hayatında; sosyal, ekonomik ve diğer alanlardaki en canlı ve en aktif unsurun eğitim olgusu olduğunu rahatlıkla söylenebilir. Bu olgunun doğal sonucu olarak Bozkır İlçesi’ne; “Tipik Bir Okullar Şehri” de denilebilir.

Bozkır Halkı, aydın ve basiretli karakter ve kararlılığı ile medeniyet ve teknolojinin getirdiği her türlü hizmetleri benimsemiş, bunları sosyal ve ekonomik hayatında uygulamaya başlamıştır. Bozkır; insanlar arasındaki etkileşim, telekomünikasyon, ulaşım, görüntülü ve sesli haberleşme araçlarının zenginliği gibi alanlardaki hızlı değişme ve gelişme sayesinde, yurt içi ve yurt dışındaki gurbetçilerimizin ilçemize, bağlı kasaba ve köylerine getirdiği yeni görgü ve düşüncelerle, Avrupa ve bütün dünya ile entegrasyon yolunda çağımızın getirdiği yeni görüş ve davranışların aydınlığında ekonomik imkânlardan istifade yolunu seçmiştir. Bu seçim ile birlikte Bozkır, Konya İli’ne bağlı bir ilçe olarak “bilgi çağı” dediğimiz çağa hemen ayak uydurmasını bilmiş, Konya İli’nin diğer ilçelerine göre yenilikler ve gelişmelerde hep önde ve önder olmuş bir ilçesi durumundadır. Bozkır İlçesi’nde; Devletimizin bütün kurum ve kuruluşlarında, eğitim kurumlarında, büyük hacimli özel işyerlerinde sunulan mal ve hizmetlerin halkımıza transferinde bilgisayarlar kullanılmakta, buralardaki işlemler çok çabuk ve seri bir şekilde yapılmakta, hizmetlerin sunumunda hiçbir aksama yaşanmamaktadır. İlçemizde 2005 yılı itibarıyla açılmış durumdaki İnternet cafelerin de bilgisayar kullanımının yaygınlaşmasına olumlu katkıları olmuştur. Bu sebeple, bilgisayarlar; Bozkır’da, bağlı kasaba ve köylerde artık evlerimize bile girmiş durumdadır.

Halk; özel zevklerinin haricinde zorunlu kalmadıkça ekmeğini evlerde tandırda veya sac’ da pişirmemekte, çarşıdan satın almaktadır. Giyim olarak halkımız; şalvar, entari, örtü ve ayağa giyilen yemeni ve kunduraların yerine ülkemizin her tarafında olduğu gibi rahat ve ucuz giyimleri tercih etmektedir. Ayrıca; yakacak ve aydınlatacak maddelerinin en iyisini ve en faydalısını kullanmaktadır. Tezek, çalı, çırpı ve kalitesiz kömür ile ilgili ısınma şekli ağır ağır tarihe karışmaktadır. Bunların yerini kaliteli ve kalori değeri yüksek kömür, merkezi sistemle veya kat kaloriferi sistemi ile ısınma şekillerinden olan kalorifer yakıtı almaktadır. Toprak damlı, hasır örtülü, taş duvarlı ve toprak sıvalı evlerin yerine; taş, tuğla ve betondan inşa edilmiş kaloriferli evlerde ve toplu konutlarda oturulup kalkılmaktadır. Bozkır ilçesinde, bağlı kasaba ve köylerinin tamamında her evin suyu ve elektriği vardır. Bu evlerin % 90’ında ev telefonu bulunmaktadır. Yayla Sevdalısı Bozkırlılar; yaylalarında bulunan evlerinin çoğunu artık betonarme olarak inşa etmekte, bu evlere su, elektrik ve telefon bile getirtmektedir. Bütün bunları Bozkır İlçesi’nin; Akçapınar, Tufanderesi, Babuççular, Çat (Çağlayan), Diklitaş, Sarıot, Harmanpınar, Dereiçi (Gederet), Hisarlık (Arapçimeni), Küçükhisarlık, Arslantaş, Soğucak ve Perşembe Yaylalarında görmek mümkündür. Bozkır İnsanı işte böyle aydın ve çağdaş bir anlayışa sahip bir yapıdadır. Bu yazdıklarımızı ilçemizi, bağlı kasaba ve köylerimizi ziyaret edenler daha iyi görebilecek ve haklılığımıza karar verebilecektir.

Bozkır’ da elektrik günlük hayatta yoğun olarak kullanılmaktadır. Bunun sonucu olarak; elektrikli ev aletlerindeki yeni yeni modern ve çağdaş icatlar baş döndürücü bir şekilde ilçede yaygınlaşmış, bu durum beyaz eşya satıcılarının sayısını çoğaltmıştır.

Bozkır’da öteden beri çarşı adet ve gelenekleri, ev adet ve gelenekleri ayrı ayrı karakter taşır. Ahîlik Geleneği’nin yüzyıllar geçmesine rağmen ilçede yaşatılmaya çalışıldığı da bir gerçektir. Hemen hemen her iş kolunda; çırak, kalfa, usta ve üstat zincirlemesi esnaflık terbiyesi ve ahlâki açıdan sürdürülmeye çalışılmaktadır. Bu iş resmi anlamda Devletimizin sağladığı imkânlarla yaygın eğitim faaliyetleri çerçevesinde yapılmaktadır. İş kollarına göre her bölüm kendi arasında teşkilatlanmış durumdadır. Bu teşkilatlardan en önemlisi yıllar önce kurulan Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu’na bağlı Bozkır Esnaf ve Sanatkarlar Odası’dır. Bu Oda; 1979 yılında Bozkır’da kurulmuş olup, 892 üye sayısına sahiptir. 1979 yılından bu yana Bozkır Esnaf ve Sanatkarlar Odası’na sırayla; Fethi DURAN, Mehmet ERDEM, Hulusi SAYGILI, Mehmet Ali SÖKE, Halil İbrahim SAYGI başkanlık yapmıştır. 2005 yılı itibarıyla da Niyazi YAVUZER bu Oda’nın başkanlığını yapmaktadır. Ticari hacminin büyüklüğü sebebiyle bir kısım büyük esnafımızın kayıtlı olduğu yer ise Konya Ticaret Odası’dır. Bozkır Esnafı ve Bozkır Halkı; her türlü para, tasarruf ve kredi işlemlerinin tamamında, Bozkır İlçesinde bulunan Ziraat Bankası ve Halk Bankası’nın verdiği hizmetlerden yararlanmaktadır. Bozkır İlçesinde faaliyetini sürdüren esnafların meslek dallarına göre dağılımları ile ilgili tespitlerimiz ise şu şekildedir;

1. Lokantacılar ve fırıncılar : Çağlayan, Sorkun ve Üçpınar Kasabaları ile Kayapınar ve Tarlabaşı Köyleri’nden olanlar.
2. Oto Alım-Satımcıları :Üçpınar Kasabası’ndan olanlar.
3. Sarraflık İşi Yapanlar :Üçpınar Kasabası’ndan olanlar.
4. Toptan ve Perakende Gıda :Arslantaş ve Kayapınar Köyleri ile Dere,Dereiçi, Hisarlık ve Üçpınar Kasabaları’ndan olanlar.
5. Manavcılık Yapanlar :Tarlabaşı, Pınarcık, Kayapınar ve Arslantaş Köyleri ile Çağlayan ve Dere Kasabaları’ndan olanlar.
6. Berber ve Kuaförler ere Kasabası ile Pınarcık Köyü’nden olanlar.
7. Tuhafiye ve Manifaturacılar ere Kasabası, Kayapınar, Kuşça, Tepearası ve Ulupınar Köyleri’nden olanlar.
8. Kitap ve Kırtasiyeciler ere ve Söğüt Kasabaları ile Akçapınar Köyü’nden olanlar.
9. Kahvehane-Kıraathaneciler :Arslantaş, Bağyurdu, Sazlı, Ulupınar, Tarlabaşı, Karayahya Köyleri ile Üçpınar ve Dereiçi Kasabaları’ndan olanlar.
10. Meyve ve Sebze Üreticileri :Harmanpınar, Çağlayan, Sorkun, Dereiçi, Dere, Hisarlık, ve Hamzalar Kasabaları ile Sazlı, Karacaardıç, Bağyurdu, Akçapınar, Bozdam Köyleri’nden olanlar.
11. Kasaplar :Harmanpınar ve Çağlayan Kasabaları ile Tarlabaşı ve Arslantaş Köyleri’nden olanlar.
12. Nakliyeciler ve Şoförler :Genellikle Bozkır merkez, bağlı kasaba ve köylerin tamamından olanlar.
13. Eczane İşletmeciliği :Bozkır Merkez, Soğucak, Tarlabaşı, Çağlayan ve Üçpınar Kasabası ile Ahırlı İlçesi’nden olanlar.

Ekonomik anlamda imalat sektöründe Bozkır İlçesi’ne bağlı Dere ve Sorkun kasabalarındaki tahin üretim fabrikaları hemen dikkat çekmektedir. İlçenin içinden geçen Çarşamba Çayı, Bozkır İlçesine 15 km. uzaklıktaki Sorkun ve 10 km. uzaklıktaki Dere Kasabaları’nın da içinden geçmektedir. Çarşamba Çayı üzerinde önceleri suyun kuvvetinden faydalanılarak yapılan su değirmenlerinde yıllar önce ilkel olarak başlayan tahin üretimi, günümüzde modern bir şekilde el değmeden yapılmaktadır. Tahinler; Bozkır, Konya ve diğer illerde bulunan büyük alış-veriş merkezlerinde, marketlerde, bakkallarda ve gıda maddeleri satıcılarının satış yerlerinde kendisini bilen alıcılarını beklemektedir. Sorkun Kasabası’nda Mehmet Çavuş ve Göktepe adlı iki, Dere Kasabası’nda Asım Çavuş, Kalaycıoğlu, Altundağ ve Güleroğlu adlı dört işletme olmak üzere, toplam altı tahin fabrikası ilçede mevcut durumdadır. Antalya İli Manavgat İlçesi’nden getirtilen susamların belirli işlemlerden geçtikten sonra tahin olarak imal edilip ambalajlanması Bozkır, Sorkun ve Dere Kasabaları’na ekonomik bir kazanç getirmiş durumdadır. Bozkır Tahini İstanbul, İzmir ve Ankara gibi illere özel olarak gönderilmekte buralardaki Bozkırlılar ve diğer vatandaşlarımız tarafından özellikle aranmaktadır.

Halkımızın ihtiyacı olan sağlık hizmetlerinde Devletimiz tarafından yapılan sağlık tesislerinin çokluğu da ilgi çekicidir. Bozkır Devlet Hastanesi son zamanlardaki modern tıp cihazlarının donanımı, uzman ve pratisyen doktorların istihdamları ile önümüzdeki yıllarda bir bölge hastanesi olmaya aday durumdadır. Ayrıca ilçe merkezinde bulunan Sağlık Ocağı ile Harmanpınar, Hisarlık, Dereiçi, Sarıoğlan, Dere, Çağlayan ve Üçpınar Kasabaları ile Kuşça köyümüzde bulunan Sağlık Ocakları ve Sağlık Evleri vasıtasıyla vatandaşlarımıza sağlık hizmetleri verilmektedir. 2005 yılı itibarı ile Bozkır İlçesi’nde on adet eczane bulunmaktadır. Bozkır ağız ve diş sağlığı alanında da ileri gitmiştir. Bozkır’da üç diş hekiminin yanı sıra iki adet de diş teknisyeni özel muayenehanelerinde hizmet vermektedir.

Bozkır, telekomünikasyon alanında ülkemizdeki gelişmeye hemen uyum sağlamıştır. Bozkır İlçesi’nin bağlı kasabaları, köyleri ve dış dünya ile otomatik telefon bağlantısı mevcut olup, bu bağlantı problemsizdir. Bunun yanında mobil telefonların yaygınlık oranı da gün geçtikçe artmaktadır. TRT yayınlarının yanında, Bozkır Belediyesi tarafından Asar Tepe olarak bilinen yüksekliğe kurulan özel televizyon aktarıcıları ve halkımızın özel olarak aldıkları uydu yayınları sayesinde birçok yerli ve yabancı televizyon yayınları rahatlıkla izlenmektedir. İlçede gazete ve dergi gibi günlük, süreli ve süresiz yayınların satışı yıllardan beri yapılmaktadır.

Spora son derece düşkün Bozkır Halkı ve Gençliği’nin spor yapabilmeleri için; başta Devletimiz, Bozkır Belediyesi, Kasaba Belediyeleri ile köy muhtarlıklarınca spor alanları oluşturulmuştur. Özellikle Bozkır ilçe merkezinde bulunan Kapalı Spor Salonu ile bitişik nizamdaki futbol sahası ve Bozkır Belediyesince 2000 yılında yapılan halı saha tesislerinde gençlerimiz spor yapabilmekte, boş zamanlarını sporla değerlendirebilmektedirler. İlk kuruluşu 1938 yılına dayanan Bozkır Gençlerbirliği Futbol Takımımız, yıllardan beri ilçemizi Konya İli ve ülkemizde başarı ile temsil etmektedir. Son üç yıldan beri ilçe merkezinde açılan Özel Spor Salonu’ndaki; taekwon-do, vücut geliştirme, step ve kondisyonla ilgili sportif çalışmalara erkeklerin yanı sıra bayanların da katılmaları ilgi çekmektedir.

Ülkemizdeki ticari faaliyetlerle ilgili iktisadi yapılanma ilçemizde de görülmektedir. Bunlar aile şirketleri ve ferdi olarak ilçemizde tezahür etmiş durumdadır. Genellikle; lokanta işletmeciliği, her türlü giyim, eczane, inşaat malzemesi satışı, petrol istasyonu işletmeciliği, altın ve sarrafiye, toptan gıda, süper market, hiper market, Tekel ürünleri satışı yapan kuruluşlar şeklindedir.

Çarşamba Çayı’nın Dinlendiren Tılsımında, Tarihi Mekânında,
Modern ve Çağdaş Görünümü İle Bozkırlılara Hizmet Veren
Belediye Çamlık Restaurant, Aile Çay Bahçesi ve Dinlenme Tesisleri

Belediyenin sahibi bulunduğu bazı alanlarda Belediyece yapılan iş yerleri, Belediye tarafından kiraya verilmek suretiyle değerlendirilerek Belediyeye gelir imkânı sağlanmış, bir kısım alanlar ise Bozkır Belediye’sinin; “yap, işlet, devret”modelini teşvik etmesi ile özel şahıslara ve işletmecilere bu prensiple verilmiştir. Buna en iyi örnek olarak tarihi Çarşamba Köprüsü yanındaki boş alan verilebilir. Bu alan 2001 yılında bir işletmeciye yap, işlet, devret modeli çerçevesinde verilerek, burada Bozkırlılara dinlenme ve oturma alanları meydana getirilmiş durumdadır.

Teknolojik alandaki gelişmelere ayak uydurmasını bilmiş Bozkırlı müteşebbisler ilçemizde özellikle son beş yıldan beri Büyükşehir statüsündeki yerlerde insanlara sunulan mal ve hizmetlerin transferlerini Bozkır İlçesi’nde yaşayan vatandaşlarımıza da yansıtmış durumdadırlar. Bu mal ve hizmet sunumlarının en bariz şeklinde tezahür ettiği alan yine toptan ve perakende gıda sektöründe olmaktadır. Bozkır İlçesi’nde toptan ve perakende gıda işi ile iştigal edenlerin çokluğu da dikkat ve ilgi çeken bir husustur.

Toroslar’ın sessiz ve yalnız efesi Bozkır, temiz ve nefis havası, nazlı nazlı akan Çarşamba Çayı ve Gökdere’si, tabiat yeşili renklerle bezeli kasabaları, köyleri ve yaylaları, ve asırlara şahitlik eden kültürel zenginliği ile medeniyetlere başkentlik yapmıştır.

Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Konya’yı 20-21 Mart 1923 tarihlerinde ziyaret ettiklerinde söylemiş olduğu “Asırlardan beri tüten bir nurun ocağı ve Türk Kültürü’nün esaslı kaynaklarından birisi olan Konya”nın Bozkır İlçesi 21. yüzyılda gelecek yüzyılları karşılamaya hazır olarak kanaatkâr, misafirperver ve sımsıcak insanları ve sahip olduğu kültürel çeşitliliğe ait örnekliği ile ülkemizin ve dünya insanlarının kendisini ziyaretini beklemektedir.